Η μυθολογία κατέχει μια πολύ σημαντική θέση στον ιστό της ιστορίας και του πολιτισμού της Νάξου. Με ανεξίτηλα χρώματα είναι υφασμένες στη μνήμη και το χρόνο οι φιγούρες του Διόνυσου, του Δία, του Απόλλωνα, της Αριάδνης, της Δήμητρας, οι οποίες έλκουν στο διηνεκές τα βλέμματα της φαντασίας και του ενδιαφέροντος.

Στη μακραίωνη ιστορία της Νάξου οι μύθοι μπλέκονται με την πραγματικότητα, ενώ πλήθος αρχαιολογικών ευρημάτων όλων των χρονικών περιόδων ρίχνουν φως στην ιστορική πραγματικότητα που βρίσκεται πίσω από κάθε μύθο.

Διόνυσος, Σεμέλη, Θησέας, Αριάδνη, νύμφες, Νηρηίδες, τύραννοι, κατακτητές, πειρατές, άρχοντες και ήρωες, έχουν αφήσει διάσπαρτα σε όλο το νησί τα ίχνη τους, συνθέτοντας ένα μαγικό παιχνίδι της φαντασίας ανάμεσα στο μύθο και την ιστορία.

Κόρη του Μίνωα και της Πασιφάης, η πανέμορφη Αριάδνη ερωτεύτηκε τον Θησέα, που είχε έρθει στην Κρήτη για να σκοτώσει τον Μινώταυρο, βάζοντας τέλος στο αιματηρό χρέος των Αθηναίων να στέλνουν κάθε χρόνο δέκα νέους θυσία στο τερατάκι του βασιλιά πατέρα της. Η Αριάδνη του έδωσε τον μίτο, τον οποίο της είχε χαρίσει ο ίδιος ο Ήφαιστος, και ο γενναίος Αθηναίος κατάφερε να βρει τον δρόμο του βγαίνοντας από τον λαβύρινθο. Για να της ανταποδώσει την χάρη, ο Θησέας υποσχέθηκε να την παντρευτεί, και την πήρε μαζί του φεύγοντας από την Κρήτη.

Όταν, όμως, το πλοίο έφτασε στη Νάξο, ο γιος του Αιγέα, που δεν ήταν στην πραγματικότητα ερωτευμένος μαζί της, την εγκατέλειψε καθώς εκείνη κοιμόταν σε μια παραλία, και άνοιξε πανιά για την Αθήνα. Εκεί την βρήκε ο Διόνυσος, ο οποίος την ερωτεύτηκε με την πρώτη ματιά. Την πήγε στη Λήμνο, την παντρεύτηκε και ζήτησε από τον Δία να την κάνει αθάνατη και αγέραστη για χάρη του, όπως και έγινε. Παιδιά του Διονύσου και της Αριάδνης είναι ο Οινοπίων, ο Στάφυλος, ο Θόας, ο Πεπάρεθος και ο Ευρυμέδων