Πλούσια ποικιλία από αρχιτεκτονικά μνημεία, που άφησαν στο πέρασμα τους οι διάφοροι λαοί και πολιτισμοί, αλλά και μια αξιοζήλευτη λαϊκή παράδοση στο χτίσιμο των σπιτιών, των εκκλησιών και δεκάδων άλλων κτισμάτων, συνθέτουν την εικόνα της αρχιτεκτονικής της Νάξου, στο πέρασμα των χρόνων.

Η περίοδος που διαμόρφωσε αποφασιστικά τη Νάξο που βλέπουμε μέχρι και σήμερα, είναι η φράγκικη κυριαρχία με το μεσαιωνικό κάστρο της Χώρας και τους διάσπαρτους σε όλο το νησί επιβλητικούς πέτρινους ενετικούς πύργους.

Τα χωριά παραμένουν παραδοσιακά, γιατί το κτίσιμο τους βασίστηκε στο κλίμα, τη μορφολογία του εδάφους, τις ανάγκες, στο κουμάντο του χωριανού μάστορα και στα υλικά του γειτονικού βουνού και ποταμιού.

Η Νάξος σαν εικόνα δεν ξεφεύγει από την κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική. Λευκά κτίσματα διώροφα το πολύ, όπου καμία επιφάνεια δεν είναι επίπεδη και το ένα δίπλα στο άλλο, ενώνουν τις αυλές τους με πλακόστρωτα σοκάκια και σκαλιά.

Διακρίνουμε τρεις κατηγορίες κατοικιών:
Τα αρχοντικά σπίτια, τα λαϊκά σπίτια και τους πύργους.